Edi Hila konsiderohet gjerësisht si një nga artistët më të rëndësishëm të Shqipërisë – një piktor që ka pasqyruar transformimin dramatik shoqëror të vendit të tij, duke përcjellë kushtet në ndryshim të botës që ndajmë, sipas “Moderna Moseet”.

Në duart e tij, fragmente të realitetit bëhen poezi të përjetshme, duke e bërë të padukshmen të dukshme – gjendje shpirtërore, marrëdhënie dhe vlera në ndryshim.

Me tone rozë, blu dhe të arta të vendosura në kontrast me grinë e betonit, veprat e tij sjellin në mendje si peshën e historisë ashtu edhe brishtësinë e ëndrrave.

Veprat e kanë vendosur Hilën si një nga artistët më me ndikim në rajonin e Ballkanit.

“Moderna Museet Malmö”, Muzeu Modern i Malmos prezanton ekspozitën e tij të parë personale në Skandinavi, 8 nëntor 2025 – 12 prill 2026.

Viti 1991 shënon rënien e një prej regjimeve më të izoluara dhe shtypëse në botë – diktaturës komuniste të Shqipërisë.

Për më shumë se 40 vjet, popullsia e vendit kishte qenë e izoluar nga bota e jashtme, posedimi i një pasaporte ishte i ndaluar dhe përpjekjet për t’u larguar ishin të dënueshme me vdekje.

Kur diktatura – e fundit në Evropë – më në fund u shemb, njerëzit u lanë të përjetonin në një realitet të ri dhe të pasigurt.

I çliruar nga këmisha e forcës propagandistike e Realizmit Socialist, Edi Hila filloi ta përshkruante shoqërinë sipas kushteve të tij.

Ai ndërtoi një idiomë artistike që e quan “realizëm paradoksal”, duke pasqyruar tranzicionin midis dy rendeve botërore – atmosferave, ngjyrave dhe gjurmëve arkitekturore të saj.

Pikturat e Edi Hilës nga kjo periudhë flasin për entuziazëm, zgjuarsi dhe ëndrra të mëdha – por edhe për konfuzionin që shpërtheu, dhe gjurmët e paligjshmërisë dhe korrupsionit në qytete dhe peizazhe natyrore.

Si shikues, ne udhëhiqemi përmes ajrit mbytës dhe rrugëve të pluhurosura të qytetit, megjithatë qetësia dhe paleta poetike e ngjyrave na ankorojnë në një traditë historike të artit që shtrihet shekuj më parë.

“Vepra e tij është thellësisht e rrënjosur në estetikën e Rilindjes Italiane”, tha Joa Ljungberg, kurator i ekspozitave në “Moderna Museet Malmö”, në Suedi që nga maji 2009.

Në disa nga pikturat e Hilës, syri i shikuesit bllokohet nga depërtimi më i thellë në hapësirën piktoriale, i penguar të arrijë premtimin dhe pasigurinë e horizontit.

Ndërtesat publike ngrihen si monumente të vulosura, kujdestarë të utopive dhe arrogancës së zbehur të regjimeve të mëparshme.

Në një qiell që po errësohet, një anije e vetmuar thyen vijën ndarëse midis detit dhe qiellit.

E mbushur me emigrantë, ajo ngrihet drejt planit të pikturës – duke strehuar ëndrrat për një jetë më të mirë.

Ndërsa bota bëhet gjithnjë e më e paqëndrueshme, Hila e kthen shikimin e tij përtej kufijve të Shqipërisë.

Tenda bëhet një motiv kyç në fjalorin e tij piktorial – një shprehje e një dëshire për liri dhe një marrëdhënie simbiotike me natyrën, një shtëpi që merr frymë me peizazhin.

Në të njëjtën kohë, tenda është një arkitekturë e domosdoshmërisë dhe mbijetesës – një strehë e fundit kur stabiliteti shembet.

Një vijë horizonti e thyer mund të lexohet si formacione kristalesh dhe akullnajore, ose si një kamp tendash në distancë – ndoshta një imazh i një të ardhmeje të pasigurt, ose një dëshirë për t’u arratisur, për t’u larguar dhe për të ecur përpara.

Edi Hila lindi në vitin 1944 në Shkodër dhe jeton e punon në Tiranë. Arti i tij arriti një audiencë më të gjerë ndërkombëtare me pavijonin e parë kombëtar të Shqipërisë në Bienalen e Venedikut në vitin 1997.

Që atëherë, ai ka qenë subjekt i ekspozitave të mëdha personale në Vjenë, Milano, Firence, Varshavë, Paris dhe në qytetin e tij të lindjes, në Tiranë.

Një prezantim historik në “documenta 14” – si në Athinë, Greqi ashtu edhe në Kasel, Gjermani – konsolidoi pozicionin e tij si një zë qendror në artin bashkëkohor ndërkombëtar.

Ekspozita është konceptuar dhe kuruar nga Joa Ljungberg i “Moderna Museet Malmö” – Muzeut Modern të Malmos dhe Corinne Diserens e “Hamburger Kunsthalle”.

Kjo ekspozitë është bashkëprodhuar nga ekspozitat “Moderna Museet Malmö”, Suedi dhe “Hamburger Kunsthalle”, Gjermani dhe shoqërohet nga një katalog shumëgjuhësh.

Katalogu përmban ese dhe intervista, së bashku me një përzgjedhje të pasur skicash, pikturash dhe vizatimesh që përfshijnë veprat e Edi Hilës në gjysmë shekulli.

Burimi ATSH