Nga Ilir Kuke

Dy mendime personale mbi ekspozitën e Prof. Gazmend Leka.

E prita me shumë kënaqësi ftesën nga vetë profesor Gazi per hapjen, e kushedi te satën ekspozite te tij personale, kësaj here ne Galerine Fab.

Sigurisht qe e urova paraprakisht profesorin dhe po prisja të kalonin këto dy ditë.
Seç mu kujtuan ato vite studentore!

I. Unë, vizatimi dhe magjia e tij

Në fillim ishte vija.

Një dridhje e dorës, një frymë që kërkon të dalë nga brenda dhe të bëhet e dukshme.
Aty ku fjala hesht, fillon vizatimi, si një zë i njeriut që flet me letër. Nuk ka asgjë të tepruar në të: vetëm dritë dhe hije, vetëm ndjenjë dhe mendim që takohen në një kufi të hollë, ku gjithçka bëhet e sinqertë.

Vizatimi nuk gënjen. Ai nuk mund të fshihet pas ngjyrës, as pas teknikes. Është rruga më e drejtë për tek vetja, për tek ajo që nuk mund të thuhet ndryshe.

Në këtë përmasë e gjej thelbin e asaj që Gazmend Leka e quan “magjia e vizatimit”.

Në punët e tij, vija nuk është më përgatitje për pikturën, por frymë e pikturës vetë. Është mënyra si një shpirt kërkon të kuptojë dritën që mbart.

Shikoj në vizatimet e tij një përmbajtje që vjen nga brenda, një heshtje që nuk është boshësi, por përmbajtje e ngarkuar me jetë. Si Leonardo që kërkonte mendjen përmes vijës, Leka kërkon njeriun – njeriun e zhveshur nga iluzioni, të ndalur në pikën ku arti bëhet përsiatje.

Vizatimi në duart e tij bëhet metaforë e kthimit tek origjina, tek ajo ndjesi e parë që kemi si fëmijë kur vizatojmë pa qëllim, por me shpirt të hapur.

Është një rikthim në gjuhën e parë të artit, në alfabetin e ndjenjës.

II. Gazmend Leka – rikthimi tek thelbi

Në këtë ekspozitë, Gazmend Leka nuk paraqet vetëm vizatime, por një filozofi krijuese. Ai e sheh vizatimin jo si mjet ndihmës, por si strukturë të mendimit vizual. Në secilën vepër, dallohet një marrëdhënie organike mes dorës dhe mendimit: vija është gjurmë kohe, gjurmë mendimi, një lloj kaligrafie shpirtërore.

Teksti i tij “Magjia e vizatimit” e artikulon qartë këtë ndjesi:

“Piktura të josh fort, vizatimi të fton brenda. Piktura të kënaq syrin, vizatimi të ndriçon shpirtin.”

Ky dallim është themelor.

Në një kohë ku arti shpesh përpiqet të jetë “interesant”, Leka zgjedh të jetë i vërtetë. Ai zhvesh formën nga dekoracioni dhe e çon drejt substancës.

Në vizatimet e tij nuk ka asgjë për t’u zbukuruar, por shumë për t’u kuptuar.

Vija është e përmbajtur, por e ngarkuar me energji. Hijet janë të përkthyera në ndjesi, jo në tonalitet.

Kjo e bën veprën e tij një akt introspektiv, një hulumtim të qenies së vet.

Në plan teorik, qëndrimi i Lekës e vendos atë në vazhdimësi me një linjë të artit evropian që nga Leonardo deri tek artistët bashkëkohorë të reflektimit minimalist, atje ku viza bëhet shenjë ekzistence, jo ilustrim.

Në këtë kuptim, Leka e trajton vizatimin si një proces filozofik të vetëdijes, si akt për t’u përballur me boshllëkun, me të pathënën, me misterin që mbetet.

III. Vizatimi si gjuhë e shpirtit dhe dëshmi e qenies

Vizatimi, në këtë qasje, nuk është më një hap drejt pikturës, është vetë piktura e shpirtit.
Në një vijë të vetme mund të fshihet një ndjesi e plotë kohe, një kujtesë, një jetë.

Kjo është arsyeja pse Gazi e sheh vizatimin si ritual të njohjes, si mënyrë për të “ribërë veten nëpërmjet vijës”.

Në veprat e tij, forma e njeriut shfaqet shpesh si figura të brishta, të tejdukshme, që lindin nga heshtja.

Ato nuk kërkojnë spektakël, por praninë e vëzhguesit.

Në to nuk ka asgjë për të mbaruar, çdo vepër duket si në proces, e papërfunduar me qëllim, sepse e papërfunduar është edhe vetë jeta.

Në këtë qëndrim është edhe thelbi i artit të vërtetë: të jesh në kërkim, jo në përfundim.
Të mos tregosh botën, por ta ndjesh atë.

Të mos pikturosh realitetin, por frymën që e mban atë gjallë.

Përfundim

Në fund, “Magjia e vizatimit” nuk është vetëm ekspozita e një mjeshtri.
Është një thirrje për t’u kthyer tek e thjeshta, tek ajo që është e ndershme, tek rrënja e çdo arti – vija e lapsit.

Gazmend Leka nuk na fton të admirojmë dorën e tij, por të ndiejmë dorën tonë teksa skicon kuptimin e jetës sonë.

Në heshtjen e letrës, ai na kujton se arti fillon aty ku fjala s’mjafton më.